Thiết kế xe hơi cơ bản – Lập trường (P3)

Trong thiết kế xe hơi (hay bất kỳ thiết kế nào), lập trường (stance) của một nhà thiết kế là yếu tố tác động rất lớn đến sản phẩm của họ.

Lập trường là yếu tố mà các nhà thiết kế thường đề cập đến, và có thể xem đây là một yếu tố quan trọng trong thiết kế xe hơi. Vậy nó có giống với yếu tố tỷ lệ được đề cập ở bài viết trước không? Câu trả lời là “Không hoàn toàn“. Tỷ lệ được xem là một phần của các phác thảo 2D cơ bản (hình chiếu đứng). Còn đối với lập trường, bản thiết kế sẽ ở dạng 3D, bao gồm cấu trúc “xương” hoàn chỉnh đi kèm với 5 yếu tố nhỏ khác dưới đây.

1. Vị trí đặt bánh xe

Mối quan hệ giữa bánh xe và thân xe là điểm then chốt cho yếu tố này. Tính cơ động của chiếc xe cũng được quyết định bằng cách giảm khoảng cách giữa lốp xe với vòm bánh xe (wheel arch). Ngoài ra, việc kéo dài chiều rộng cơ sở, thiết kế mâm xe rộng và lớn hơn, giảm chiều cao xe (để giảm khoảng cách giữa lốp và vòm bánh xe) cũng là những lựa chọn mà các nhà thiết kế dùng để tạo ra kiểu dáng thể thao hơn.

2. Phần nhô ra

Phần nhô ra (overhang) có mối quan hệ trực tiếp với thân xe và chiều dài cơ sở (wheelbase). Yếu tố này cũng tương đối quan trọng trong việc tạo ra một thiết kế cân bằng cho xe.

Ở thiết kế xe hơi, phần nhô ra quá nhiều là điều mà hầu hết các nhà thiết kế không mong muốn. Nhiều nhà thiết kế cho rằng các phần nhô ra không bằng nhau lại góp phần tạo cho xe một dáng vẻ năng động nhất định. Ngược lại, một số khác lại cho rằng phần nhô ra (trước và sau) bằng nhau sẽ làm xe trông ổn định hơn.

Một chiếc BMW phổ thông dẫn động cầu sau có phần nhô ra phía trước ngắn hơn phần nhô ra phía sau. Ngược lại, trên một chiếc siêu xe với động cơ đặt giữa, phần nhô ra phía trước thường sẽ dài hơn phần đuôi (thậm chí đuôi còn bị cắt bỏ). Từ đó, dáng vẻ thể thao năng động và không kém phần lạ mắt của một chiếc siêu xe sẽ được sinh ra.

3. Vị trí cabin

Một yếu tố khác góp phần xác định kiểu dáng của một chiếc xe là vị trí đặt cabin. Một chiếc xe hơi có kiểu dáng hiện đại thường đặt cabin hướng về phía trước (cab forward). Khi đẩy người lái và hành khách về phía trước, không gian của xe cũng rộng rãi hơn, đồng thời khoang sau xe cũng được giải phóng (để nới rộng khoang chứa hành lý). Một kiểu dáng mới của chiếc xe cũng được hình thành từ đây. Điều này mang lại một thiết kế tiện nghi hơn so với một chiếc sedan với thiết kế 3 khoang (three-box) thông thường.

Trái ngược với thiết kế đề cao sự tiện nghi ở trên, thiết kế kéo dài cabin về phía sau (cab rearward) như trên mẫu Mercedes-Benz AMG SLS hay Caterham 7 mang lại cho xe một dáng vẻ thể thao và không kém phần lạ mắt.

4. Nghiêng trên hướng tâm (tumblehome)

Trên xe hơi, nghiêng hướng tâm (tumblehome) là thuật ngữ chỉ góc hợp giữa mặt phẳng cửa sổ thân xe với mặt phẳng đứng. Đây là yếu tố cơ bản trong việc quyết định hình dáng thể thao của xe. Góc tumblehome lớn đồng nghĩa kiểu dáng của xe sẽ trông thể thao hơn. Ví dụ điển hình của thiết kế này là Audi A4 và A5 Sportback.

Ngược lại, góc tumblehome nhỏ hơn sẽ mang lại cho xe sự hài hòa thông qua khoảng sáng gầm xe lớn hơn, kiểu dáng sang trọng hơn, vẻ ngoài tiện dụng và cả nội thất cũng nhiều tiện nghi hơn. Ví dụ điển hình cho xe có góc tumblehome nhỏ là Rolls-Royce Phantom.

Việc lựa chọn góc tumblehome phải được các nhà thiết kế cân nhắc thật khéo léo nếu không muốn làm hỏng thiết kế xe của mình. Land Rover Freelander 1, Audi 100 “aero” C3 và Jaguar Mk. X là những mẫu xe được cho là bị góc tumblehome làm hỏng thiết kế.

5. Nghiêng dưới hướng tâm (tuck under)

Tương tự với tumblehome, nghiêng dưới hướng tâm (tuck under) cũng là một yếu tố quan trọng không kém. Yếu tố này quyết định vị trí đặt của bánh xe so với phần thân xe. Cụ thể, khi phần bánh xe được đặt lộ một chút về phía ngoài (do phần dưới thân xe được uốn cong vào bên trong), hình dáng chiếc xe sẽ trở nên nhẹ nhàng và năng động hơn. Một ví dụ điển hình là mẫu Jaguar XJ6 với thiết kế được xem là tuyệt vời, đặc biệt khi được trang bị lốp xe có thông số phù hợp.

Ian Callum – giám đốc thiết kế của Jaguar cho biết: “Ngay khi tôi nhìn thấy chiếc XJ6 đời 1968, tôi đã nhận ra rằng một chiếc xe đẹp được tạo ra là nhờ yếu tố nào.” XJ6 có lẽ là một ví dụ điển hình về tỷ lệ và lập trường của các nhà thiết kế.

Ngược lại, những chiếc xe không chú trọng đến yếu tố tuck under thường mang một dáng vẻ nặng nề và kém năng động hơn. Ví dụ điển hình là mẫu Porsche 356.

Ngày nay, các nhà thiết kế thường chú trọng đến yêu tố tuck under nhiều hơn trên các mẫu xe của mình. Nhưng có một vấn đề khi áp dụng yếu tố này là sự hạn chế về tính khí động học. Ngày nay, khí động học là yếu tố mà hầu như mọi hãng xe đều đang hướng đến. Thân xe từ đó cũng trở nên phẳng hơn để luồng khí đi dọc thân xe được thoát ra một cách dễ dàng.

Những mẫu xe như Jaguar E-Type hay Porsche 356 là ví dụ điển hình của thiết kế không hướng đến tuck under. Nhưng đây không phải là vũ khí duy nhất của các nhà thiết kế. Ngược lại, hai mẫu xe này lại có một tỷ lệ cơ bản tuyệt vời, và điều này hoàn toàn có thể bù đắp cho yếu tố thẩm mỹ thiếu sót kia.